Safra Kesesi ve Taşları
Safra Kesesinin Görevi Nedir?
Safra kesesi karaciğerin üretmiş olduğu safrayı biriktiren ve yemeklerden sonra bol miktarda salgılayan bir organdır. Safra kesesinin onikiparmak bağırsağına boşalttığı safra, yağların sindirimi için kullanılmaktadır.
Safra Kesesi Taşları (Kolelitiazis)
Oldukça sık karşılaşılan bir durumdur. Yaşla birlikte görülme sıklığı artmaktadır.
Taşların oluşmasının pek çok sebebi vardır. Safranın içerisinde yer alan maddeler, birbirleriyle bir denge oluşturacak şekilde belli oranlarda bulunmaktadırlar. Bu oranlarda bir bozulma olduğunda taş oluşumu için zemin oluşmaktadır.
Ayrıca genetik etkiler, çeşitli kan hastalıkları, bu bölgenin enfeksiyonları, safra akımını zorlaştıran mekanik sebepler, yüksek kolesterol düzeyleri vb. taş gelişimine neden olabilmektedir.

Safra kesesinde meydana gelen taşlar değişik boyutlarda ve sayıda olabilir. Özellikle küçük taşlar ana safra kanalına düşerek tıkanma sarılığı veya pankreas iltihabına neden olma açısından daha risklidirler. Diğer taraftan büyük taşlar safra kesesinin duvarına bası yaparak daha farklı sorunlara neden olabilir.
Safra Taşı Oluşumunda Bilinen Başlıca Risk Faktörleri Nelerdir?
-Oral kontraseptif kullanımı
– Obezite
– Hızlı kilo kaybı
– Yağlı beslenme
– Diabetus mellitus (şeker hastalığı)
– Uzun süreli açlık
-Total parenteral nutrisyon (TPN) uygulanması
– İleal rezeksiyon (ince barsağın çıkarılması)
– Hemolitik durumlar
– Karaciğer (KC) sirozu
-Safra kanalı darlıkları (biliyer striktür, konjenital kistler, pankreatit, sklerozan kolanjit)
-İnflamatuvar barsak hastalığı
-Vagotomi
-Hiperlipidemi
-Hamilelik
Safra Kesesi Hastalığı Tanısı
Safra kesesinde taş varlığını araştırmak için en uygun tanı metodu karın ultrasonudur. Kolay uygulanabilmesi ve hiçbir yan etkisinin olmaması yöntemin en önemli avantajlarıdır. Ultrasonografi ile %97-98 oranında bir başarıyla safra kesesi taşlarının tespiti mümkündür. Sekiz saatlik açlık sonrası yapılan ultrasonografi ile safra kesesinde gelişen taşların varlığını ortaya koymak mümkündür.
Safra Kesesi Taşı Belirtileri Nelerdir?
Safra kesesi taşları uzun yıllar hiçbir soruna neden olmadan sessizce kalabildikleri gibi, bazen aniden çok şiddetli şikayetlerle ortaya çıkabilirler. Safra kesesinde taş olan hastaların karın ağrılarına bulantı ve kusma gibi şikayetler eşlik edebilir. Söz konusu karın ağrısının süresi ve karakteri değişkenlik gösterebilmektedir. Kimi zaman yağlı bir yemek sonrası şikayetler ortaya çıkarken, bazen bu durumun yemeklerle bir ilgisi olmaz. Ağrı, sıklıkla karın üst bölümünde ve sağ tarafta meydana gelirken, bazen orta hatta da olabilmekte ve sırt bölgesine de yansıyabilmektedir.
Ağrı genellikle başladıktan sonra 15 dakika ile 4 saat arasında değişen bir süreçte sonlanır. Eğer şikayetler 6 saatlik bir süreye ulaştıysa, o zaman taşın sebep olduğu bir iltihaplanma süreci başlamış olabilir. Bu durumda kişinin derhal bir sağlık kurumuna başvurması gereklidir. Safra kesesindeki taşlar daha ciddi sorunlara da yol açabilirler. Taşların safra kesesinden ana safra kanalına düşmesine bağlı olarak, tıkanma sarılığı veya pankreas iltihabı denen daha ciddi tablolar ortaya çıkabilmektedir.
Safra Kesesi Ameliyatı Nasıl Yapılır?
Safra kesesi ameliyatında kese tümüyle çıkarılmaktadır. Safra kesesinin kendisi hasta olduğundan dolayı taşlar alınmış olsa bile yeniden oluşabileceğinden taşların çıkarılması doğru bir yaklaşım olmamaktadır.
Safra kesesi içerisindeki taşların alınması gibi bir tedavi seçeneği yoktur.
Safra kesesi ameliyatı kapalı (laparoskopik) yöntem ile yapılmaktadır. Kapalı yapılan ameliyat esnasında ileri derecede yapışıklık (sık kese iltihabı geçirenler, daha önce karın ameliyatı olanlarda daha sık görülür) nedeni ile açık cerrahiye geçilebilir.
Laparoskopik yöntem, 2 adet 5 mm lik ve 2 adet 10 mm lik delikler yardımıyla gerçekleştirilmektedir, açık yöntemdeki gibi büyük kesi yoktur.
Bu yüzden ameliyat sonrası ağrı, hastanede kalış süresi, yara yeri enfeksiyonu açısından kıyaslandığında laparoskopik cerrahi çok daha konforludur.
Safra Kesesi Ameliyatından Sonra Sindirim Sisteminde Sorun Yaşanır mı?
Çoğu kişide ameliyat sonrası sindirim ile ilgili önemli bir problem meydana gelmez. Ancak nadiren yemek yeme tarzını da etkileyen bazı sindirim sorunları yaşanabilir.
Bazı kişiler ameliyattan sonraki ilk ayda yağ sindiriminde değişik zorluklar yaşayabilirler.
Yağdan fakir bir diyetle beslenmek bu konuda yardımcı olabilir. Yağ sindirimindeki eksikliğe bağlı olarak diyare (ishal) ortaya çıkabilir.
Bu sorun çoğu zaman geçicidir ve bir tedaviye gereksinim göstermez.
Ancak bazı kişilerde diyare sorunları daha uzun sürebilir. Bu durumda da yağdan fakir bir diyetle beslenme önerilir.
Bazen ilave ilaç kullanımı da gerekli olabilir.
Ameliyattan Sonra Kaçınılması Gereken Gıdalar Nelerdir?
Patates kızartması, diğer her türlü kızartma türleri, yumurta, çikolata, pizza, sakatat, sosis-sucuk, yağlı etler, kremalar, yağlı peynir türleri erken dönemde (ilk 2 ay) yenmemelidir.
Safra Kesesinde Taş Var Fakat Ağrı Yoksa Ne Yapılır?(Asemptomatik Safra Taşları)
Safra kesesinde taşın olması fakat ağrının olmaması genellikle genel kontroller esnasında tesadüfen saptanır. Bu taşlar ömür boyu hiçbir belirti vermeyebilir, yıllık belirti verme oranı yaklaşık % 5 civarındadır. Safra kesesi taşı asemptomatik olsa bile yaşlı hastalarda, diyabeti olanlarda, kese duvarı kalsifiye olanlarda (porselen kese) oluşabilecek komplikasyonlar daha ağır seyredebileceğinden cerrahi önerilebilir.